mgr MAGDALENA NIEŚPIAŁOWSKA
specjalista laboratoryjnej diagnostyki medycznej

W Polsce i na świecie obserwuje się stale rosnącą liczbę schorzeń dotyczących przewodu pokarmowego. Pojawiają się one w różnym wieku, także u ludzi młodych i dzieci.

W grupie zapalnych chorób przewodu pokarmowego można wyróżnić chorobę Leśniowskiego- -Crohna, wrzodziejące zapalenie jelit i zespół jelita drażliwego. Choroby te dotykają osoby predysponowane genetycznie, niewątpliwie przyczynia się do tego również stosowana dieta, wpływająca na jakość jelitowej flory bakteryjnej, zawarte w pożywieniu i otoczeniu człowieka związki chemiczne oraz palenie tytoniu. Występowanie choroby Leśniowskiego-Crohna stwierdza się znacznie częściej w dużych aglomeracjach miejskich w porównaniu z mieszkańcami regionów wiejskich. Przypuszcza się, że ma to związek z innym charakterem diety, która jest bogatsza w węglowodany i kwasy tłuszczowe, a uboższa w warzywa i owoce. Na zmniejszenie częstości występowania niektórych zapalnych chorób jelit, korzystny wpływ mają zawarte w diecie kwasy tłuszczowe omega 3.

Nieswoiste choroby zapalne jelit to choroby przewlekłe, przebiegające z występującymi naprzemiennie stanami remisji i nawrotów. Pacjenci cierpiący na nieswoiste choroby zapalne jelit (IBD) i zespół jelita drażliwego (IBS) często mają podobne objawy, takie jak bóle brzucha, wzdęcia czy biegunki. Rozpoznanie choroby zapalnej jelit opiera się głównie na badaniu endoskopowym wraz z oceną histologiczną zmienionej chorobowo tkanki. Wykonanie badania endoskopowego jest nieprzyjemne i krępujące dla pacjenta. Wymaga starannego przygotowania i oczyszczenia jelit. Oznaczanie stężenia kalprotektyny w kale w określonych sytuacjach pozwala zmniejszyć liczbę inwazyjnych badań endoskopowych, oszczędzając pacjentom dodatkowego cierpienia. W aktualnych zaleceniach European Crohn’s and Colitis Organisation (ECCO) dotyczących diagnostyki choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, uznano badanie poziomu kalprotektyny w kale jako marker diagnostyczny oraz pozwalający ocenić stopień zaawansowania choroby. Dodatkowo marker ten służy monitorowaniu postępu zdiagnozowanej już choroby. Badanie kalprotektyny zyskało popularność ze względu na łatwość wykonania oznaczenia, nieinwazyjność, bezbolesność oraz brak konieczności stosowania diety i specjalnego przygotowania przed badaniem. Oprócz diagnostyki różnicowej zapalnych chorób jelit oznaczanie poziomu kalprotektyny w kale ma również zastosowanie w przypadku już rozpoznanych schorzeń. Z uwagi na fakt, iż przebiegają one z naprzemiennie występującymi okresami nawrotu i poprawy, niezbędne jest stałe monitorowanie stanu pacjenta. Stężenie kalprotektyny w kale wzrasta wraz z nasileniem się wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego-Crohna. Badanie to ściśle koreluje z endoskopowymi i histologicznymi wskaźnikami ich aktywności. Ponieważ nasilenie zmian zapalnych w jelicie, a tym samym zaostrzenie stanu zapalnego przebiega często powoli i początkowo bezobjawowo, oznaczanie stężenia kalprotektyny pozwala na wczesne wykrycie nawrotu choroby i szybkie wdrożenie terapii. Obserwuje się znaczny spadek stężenia kalprotektyny w kale po wdrożeniu właściwego leczenia. Ostatnie lata badań naukowych potwierdzają zasadność oznaczania kalprotektyny w kale w diagnostyce i monitorowaniu nieswoistych chorób zapalnych jelit. Badanie to jest cennym i użytecznym wskaźnikiem stanu zapalnego toczącego się w jelitach. Można go wykonać w większości sieciowych i szpitalnych laboratoriów.