KATARZYNA PIERTOŃ farmaceuta

Odmrożenia i jego negatywne skutki dla skóry człowieka

Niska temperatura spadająca poniżej zera jest szczególnie niebezpieczna dla naszego organizmu. Nieodpowiednie osłanianie ciała przed zimnem prowadzi do powstania odmrożeń, które w zależności od stopnia zaawansowania mogą uszkadzać skórę, a w skrajnych przypadkach powodować martwicę.

Czym są odmrożenia i jak powstają?

Odmrożenie jest to uszkodzenie skóry i/lub tkanek powstające w wyniku działania niskiej temperatury (zazwyczaj ujemnej), której towarzyszy wiatr oraz wilgoć. Stopniowe ochładzanie skóry powoduje najpierw spowolnienie przepływu krwi, a następnie jej zatrzymanie w naczyniach odpowiadających za ukrwienie mięśni, tkanek podskórnych oraz skóry. Dochodzi do niedokrwienia i niedotlenienia komórek, co w efekcie powoduje ich uszkodzenie lub całkowite obumarcie.

Na odmrożenie szczególnie narażone są części ciała z mniejszą ilością naczyń krwionośnych. Są mniej ukrwione i bardziej podatne na działanie niskich temperatur. Dotyczy to przede wszystkim stóp i dłoni, ale również policzków, nosa i uszu.

Stopnie odmrożenia

Stopień zaawansowania odmrożenia określa się za pomocą IV stopniowej skali:

• I stopień – dochodzi do zaburzeń krążenia krwi, skóra staje się blada, a następnie pojawia się zaczerwienienie. Ten stopień odmrożenia nie powoduje poważnych uszkodzeń skóry, a jego leczenie polega na ociepleniu uszkodzonego miejsca, któremu może towarzyszyć chwilowy ból, pieczenie, kłucie oraz obrzęk;
• II stopień – odmrożeniu ulegają głębsze warstwy skóry, na powierzchni pojawiają się bąble wypełnione płynem surowiczym, owrzodzenia oraz dochodzi do dużych obrzęków;
• III stopień – odmrożeniu ulegają głębsze warstwy skóry (również tkanki), skóra staje się sina, pojawia się obrzęk oraz pęcherze wypełnione krwią. Dochodzi do martwicy odmrożonej części skóry, która po pewnym czasie odpada. Gojenie odbywa się poprzez ziarninowanie;
• IV stopień – najcięższy stopień odmrożenia, rozwija się martwica głęboka obejmująca skórę, tkanki i kości. W tym przypadku konieczna jest amputacja objętej martwicą części ciała.

Co zrobić gdy pojawiają się odmrożenia?

Kiedy dojdzie do odmrożenia pierwszym postępowaniem jest ochrona przed dalszym wpływem zimna oraz ocieplenie objętego odmrożeniem miejsca. Ogrzewanie odmrożonej części ciała powinno przebiegać stopniowo. Nie należy używać gorących kompresów czy gorącej wody ze względu na możliwość wystąpienia szoku termicznego. Najlepiej sprawdzi się okrycie miejsca ciepłymi i suchymi ubraniami. W przypadku stóp lub rąk świetnie sprawdzi się moczenie w letniej wodzie o temperaturze 25ᵒC, którą stopniowo podwyższa się do 40ᵒC. Podczas ogrzewania odmrożonego miejsca może towarzyszyć ból, szczypanie czy pieczenie. Jest to wynik przywrócenia normalnego krążenia w obrębie uszkodzonego miejsca.

Wpływ odmrożeń na skórę

Odmrożenia wpływają bezpośrednio na skórę przynosząc ze sobą negatywne skutki. O ile I stopień odmrożenia jest niegroźny, tak kolejne mogą wywołać trwałe uszkodzenie skóry, a nawet tkanek.

Pierwsze oznaki uszkodzenia skóry są widoczne dopiero po ogrzaniu. Podrażnione receptory w skórze sprawiają, że jest ona wrażliwa na dotyk, a nagły napływ krwi powoduje jej zaczerwienienie. W przypadku odmrożeń II, III i IV stopnia na skórze mogą pojawić się rany i owrzodzenia, czyli ubytek naskórka i skóry właściwej. Ich wyleczenie jest trudne i wymaga cierpliwości, gdyż czas gojenia może wynieść nawet kilka miesięcy. W ostrzejszych stanach odmrożeń dochodzi do utraty czucia w skórze. Jest to spowodowane zbyt długim niedokrwieniem obszaru powodującym uszkodzenie receptorów. Brak czucia najczęściej towarzyszy martwicy skóry, która następnie odpada tworząc ubytek i otwartą ranę. Gojenie jej odbywa się poprzez ziarninowanie, czyli tworzenie nowej tkanki z dużą ilością naczyń włosowatych. Pierwsze komórki zaczynają się tworzyć po ok. 5 dniach od powstania urazu. W zależności od stopnia uszkodzenia, głębokości rany, stanu organizmu oraz zastosowaniu odpowiedniej pielęgnacji proces gojenia trwa od 10 dni do nawet kilku miesięcy.

Odmrożona wcześniej skóra staje się bardziej wrażliwa, przez co będzie bardziej podatna na wpływ zimna i szybciej dochodzić będzie do rozwoju odmrożenia.

Jak zapobiegać odmrożeniu?

Aby zapobiec odmrożeniu należy:

• zakładać odpowiednie do pogody ubrania;
• zaopatrzyć się w odpowiednio ocieplane buty i rękawiczki, które będą chronić najbardziej narażone na odmrożenia miejsca;
• jak najszybciej pozbyć się przemoczonych ubrań, które wpływają na powstawanie odmrożeń;
• jeśli znajdujemy się długi czas na zewnątrz, a nie mamy możliwości szybkiego powrotu do ciepłego pomieszczenia, należy dużo się ruszać, aby pobudzić krążenie, np. podskakiwać, maszerować, wykonywać krążenia ramionami;
• przed wyjściem z domu zabezpiecz twarz ochronnym tłustym kremem przystosowanym do stosowania na mróz.