dr n .med. JACEK JAWORSKI

specjalista neurolog

Towarzysząca nam od ponad roku pandemia wymusiła zmianę organizacji pracy większości z nas. W tym czasie zdecydowanie wydłużył się czas spędzany przy komputerze. Dotyczy to oczywiście osób pracujących, ale również dzieci.

Konieczność pisania na klawiaturze oraz używania myszki komputerowej wymusza często nieprawidłowe (przeprostne) ustawienie dłoni w stanie nadgarstkowym, przez co może prowadzić do najczęstszej w praktyce klinicznej neuropatii uciskowej – zespołu kanału nadgarstka.

Nerw pośrodkowy jest głównym nerwem zaopatrującym kończynę górną. Zawiera włókna wywodzące się z korzeni szyjnych C6, C7, C8 oraz pierwszego korzenia piersiowego – Th1. Początkowo po wyodrębnieniu się ze splotu ramiennego w okolicy pachowej, biegnie na przyśrodkowej powierzchni ramienia w okolicy tętnicy ramiennej. Po przejściu przez dół łokciowy leży na przedramieniu pomiędzy mięśniem zginaczem palców powierzchownym i głębokim. Na przedramieniu nerw oddaje dwie główne gałęzie – unerwiające mięśnie głębokie przedniej grupy przedramienia oraz skórę dłoni na powierzchni bocznej (czyli od strony kciuka). Następnie nerw pośrodkowy wchodzi do kanału nadgarstka, kończąc się dwiema gałęziami: pierwszą unerwiającą mięsień kłębu kciuka oraz drugą unerwiającą czuciowo dłoniowe powierzchnie palców I-III oraz boczną powierzchnię palca IV.

Zespół kanału nadgarstka rozwija się w wyniku ucisku nerwu pośrodkowego właśnie w obrębie wąskiego kanału, ograniczonego przez kości nadgarstka i łącznotkankowe pasmo zwane troczkiem zginaczy. Do czynników sprzyjających rozwojowi neuropatii należą: otyłość, powtarzane obciążenia nadgarstka (np. pracą przy komputerze, wibracjami), ciąża, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca oraz niedoczynność tarczycy. Zespół rozwija się u kobiet trzy razy częściej niż u mężczyzn. Pierwszymi objawami są mrowienia, ból i osłabienie czucia na dłoniowej powierzchni palców I-III i połowie palca IV, pojawiające się w nocy i ustępujące po opuszczeniu i rozluźnieniu dłoni. Ból może czasami rozszerzać się na przedramię. Następnie rozwija się niedowład zginaczy palców i zanik mięśni kłębu kciuka.

W czasie badania klinicznego zespół cieśni nadgarstka można rozpoznać, stosując próbę Tinela – opukiwanie okolicy dłoniowej nadgarstka wywołuje mrowienia w obszarze zaopatrywanym przez nerw; oraz test Phalena – utrzymywanie zgięcia nadgarstka przez ok. 60 sekund powoduje wystąpienie objawów czuciowych w obszarze zaopatrzenia nerwu pośrodkowego. Uszkodzenie nerwu wymaga potwierdzenia elektrofizjologicznego – przewodnictwo nerwowe. W diagnostyce stosowane jest również badanie ultrasonograficzne. Należy pamiętać, że w diagnostyce różnicowej należy uwzględnić zespół uciskowy korzeni szyjnych (np. przez wysunięty krążek międzykręgowy), a także ucisk nerwu pośrodkowego na poziomie dołu łokciowego. Nierzadko patologia współistnieje na dwóch poziomach („double crash” syndrome).

Leczenie łagodnych postaci polega na stosowaniu witamin z grupy B oraz iniekcji kortykosteroidów i unieruchomieniu nadgarstka w stabilizatorze wymuszającym pozycję wyprostną nadgarstka. W ciężkich postaciach jedyną skuteczną metodą leczenia jest odbarczenie nerwu, polegające na chirurgicznym przecięciu troczka zginaczy.