AGNIESZKA WIELGUS

neurologopeda

Rozwój dziecięcej mowy nie zawsze przebiega zgodnie z określonymi przez specjalistów normami.

Najczęstsze zaburzenia dotyczą występowania wad artykulacyjnych, opóźnień w przechodzeniu do kolejnych etapów rozwojowych, a także czasami pojawienia się zjawiska niepłynności mowy.

Niepłynność mówienia charakteryzuje się zespołem objawów, do których należą: powtarzanie lub przeciąganie głosek, sylab, wyrazów, częste pauzy w wypowiedzi, wtrącenia czy powtórki. Mowa dziecka traci prawidłową prozodię, a szczególnie rytm i tempo. Zaniepokojeni rodzice zwykle określają zjawisko to mylnie jako jąkanie.

Niepłynność mówienia jest traktowana jako zjawisko fizjologiczne, opisać je można w obrębie dwóch rodzajów:

• spastyczna, która powodowana jest przez zbyt intensywne skurcze mięśni aparatu mowy, duże zabarwienie emocjonalne,
• niespastyczna, podczas której skurcze mięśni nie są intensywne, również brakuje nadmiernego zabarwienia emocjonalnego.

Rozwojowa niepłynność występuje zwykle podczas intensywnego rozwoju mowy, jest zazwyczaj łagodna, niespastyczna. Incydenty niepłynności są ledwie zauważalne i stosunkowo rzadkie. Rodzice mogą się spotkać z następującymi syndromami:

• powtarzaniem głosek, np. e-e-e, y-y-y,
• powtarzaniem sylab, np. ku-ku-p mi lo-lo-dy,
• powtarzaniem wyrazów np. kup, kup mi lody,
• przeciąganiem głosek, np. kup mmmmillllody,
• pauzami – tj. wyraźnymi przerwami między wyrazami,
• blokami wyrazów, np. k…kup mi lody,
• wtrąceniami, np. yyyyy…kup mi lody.

Główną przyczyną rozwojowej niepłynności mowy jest intensywny rozwój językowy. Dziecko wie, o czym chce powiedzieć, ale nie wie jakich słów i reguł gramatycznych użyć, nie jest w stanie właściwie dobrać słów, a zamysł wypowiedzi nie jest skoordynowany z jej realizacją.

Niewłaściwe postępowanie rodziców podczas incydentów niepłynności może doprowadzić do niechęci dziecka do mówienia, utrwalić niepłynność, a nawet nadać jej charakter skrajnie patologiczny – doprowadzić np. do lęku przed mówieniem. Co robić, by pomóc dziecku łagodnie przejść ten etap rozwoju? Przede wszystkim nie wpadać w panikę i pamiętać, aby nie utożsamiać rozwojowej niepłynności z jąkaniem. Niedopuszczalne jest poprawianie dziecka i nadmierne skupianie się nad incydentami niepłynności. Dobrą reakcją jest brak reakcji – niezwracanie uwagi na niepłynność skutkuje bowiem stopniowym eliminowaniem zjawiska. Spokój rodzica, opanowanie i wspieranie dziecka z pewnością również przyniosą wymierne efekty. Należy unikać sytuacji stresujących dziecko, warto do życia rodzinnego wprowadzić harmonię, porządek, rytm, wyeliminować pośpiech, nadmiar bodźców i chaos. Zadbać, by dziecko czuło się w domu bezpiecznie i dobrze, aby wiedziało, że jest kochane i doceniane. Pamiętajmy, że dzieci naśladują tempo mowy rodzica – dobrze jest zatem nauczyć się mówić wolniej, ciszej, spokojniej. Ważne jest wspieranie małego człowieka, podkreślanie, jak ważny jest dla rodziców, rodziny. Należy słuchać dziecka, spędzać z nim czas, podkreślać jego umiejętności, np. „Jak pięknie powiedziałeś wierszyk”, „Bardzo ładnie śpiewasz, rysujesz”, itd.

Warto również zasięgnąć opinii specjalisty – logopedy i psychologa, którzy są w stanie ocenić skalę problemu oraz wskazać jak postępować z naszą pociechą.