RAFAŁ AGATOWSKI

Żołądek składa się z wpustu, dna, trzonu i odźwiertnika. Nowotwór żołądka może rozwinąć się w każdej z tych części, jednak najczęściej, bo w około 50% przypadków powstaje w części odźwiertnikowej. Rzadziej lokalizuje się w obrębie trzonu lub wpustu. Błona śluzowa stanowi jedną z czterech warstw tworzących ścianę żołądka. Nowotwory żołądka tworzą się zwykle w obrębie błony śluzowej, która wyściela żołądek od wewnątrz. W miarę wzrostu nowotworu dochodzi do zajmowania przez chorobę kolejnych warstw żołądka, co przyczynia się do wzrostu zaawansowania nowotworu oraz pogorszenia rokowania. Nowotwory żołądka mogą także rozprzestrzeniać się przez ciągłość, obejmując struktury i narządy sąsiadujące z żołądkiem, np. przełyk czy trzustkę. Mogą one również rozprzestrzeniać się drogą krwionośną lub chłonną, dając przerzuty do odległych narządów, takich jak wątroba, płuca czy kości oraz zajmując regionalne węzły chłonne.

Najczęstszym nowotworem złośliwym żołądka jest gruczolakorak. Wykrywa się go aż w 95% przypadków. Wywodzi się on z komórek błony śluzowej wyścielającej żołądek od wewnątrz.

W Polsce od kilku lat systematycznie spada liczba zachorowań na raka żołądka. Jest to związane z ograniczeniem spożycia produktów peklowanych i wędzonych oraz skutecznym stosowaniem antybiotykoterapii na zakażenia bakterią Helicobacter pylori. Mimo, iż Polska jest krajem o średniej zachorowalności na raka żołądka, to rozpoznanie nowotworu następuje najczęściej w stadium zaawansowania, w którym przeprowadzenie operacji umożliwiającej wyleczenie jest niemożliwe. Jest to związane z brakiem badań przesiewowych umożliwiających wykrycie nowotworu w okresie bezobjawowym. Wczesna postać nowotworu wykrywana jest zwykle przypadkowo. Inaczej sprawa wygląda np. w Japonii, gdzie wprowadzenie badań przesiewowych wyeliminowało w znaczącym stopniu przypadki nowotworu w późnym stadium zaawansowania, a wykrywane przypadki są w stadium wczesnym, w którym jest możliwe zastosowanie skutecznej terapii umożliwiającej całkowite wyleczenie.

Czynniki ryzyka

W powstawaniu nowotworów żołądka największą rolę odgrywają czynniki środowiskowe. Ich wpływ na rozwój nowotworu jest dużo większy niż np. czynników genetycznych. Do głównych czynników wpływających na zwiększenie ryzyka zachorowania na nowotwór żołądka należy głównie nieodpowiednia dieta bogata w sól, obfita w konserwowane i wędzone produkty, a także uboga w świeże owoce i warzywa. Drugim znaczącym czynnikiem zachorowania jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori, która wywołuje przewlekłe zapalenie błony śluzowej prowadzące do przemian nowotworowych (zwiększenie zapadalności na raka i chłoniaka żołądka). Palenie tytoniu także powoduje dwukrotny wzrost ryzyka zachorowania na nowotwór. Narażenie na czynniki chemiczne, niski status socjoekonomiczny i grupa krwi A są również czynnikami ryzyka zachorowania. Należy pamiętać, że sama choroba wrzodowa żołądka nie stanowi stanu przedrakowego. Jednak stwierdzenie owrzodzenia śluzówki żołądka w trakcie badania endoskopowego jest wskazaniem do pobrania materiału do badania histopatologicznego.