mgr Nikola Wrzoskiewicz
Psycholog, psychoonkolog,
certyfikowany specjalista psychoterapii uzależnień
KATHARSIS, ul. Dolna 3 Maja, 3/115 Lublin
Każdy z nas przechodzi przez chwile, w których życie wystawia go na próbę — niespodziewany kryzys, bolesna strata, stresujący wybór. W takich momentach nie decyduje wyłącznie siła mięśni czy bystrość umysłu, ale coś głębszego — nasza odporność psychiczna. To ona sprawia, że wstajemy, nawet gdy świat wali się na głowę. To ona pozwala wierzyć, że mimo wszystko damy radę. Choć często postrzegana jako cecha wrodzona, odporność psychiczna to umiejętność, którą można rozwijać — i to może zmienić całe nasze życie.
O odporności psychicznej można powiedzieć, że ma ją każdy. Jest elementem składowym osobowości, który odzwierciedla nasze umiejętności w radzeniu sobie z przeciwnościami losu. Pełni funkcje ochronne, ale także pomaga zrozumieć, w jaki sposób możemy sobie to bezpieczeństwo zapewnić. Odporność psychiczną można wypracować, co pozwoli nam podejmować wyzwania niezależnie od okoliczności. To właśnie dzięki odporności psychicznej jesteśmy w stanie zrealizować cel w warunkach silnego stresu. Człowiek odporny psychicznie podejmuje wyzwania, cechuje się wysoką pewnością siebie i zaangażowaniem w realizację wyznaczonych celów. Odczuwa poczucie kontroli i wpływu na własne życie. Świadomie potrafi określić własne potrzeby i pragnienia, a także zdaje sobie sprawę ze swojego wpływu na innych ludzi. Buduje poczucie bezpieczeństwa, ale nigdy go nie odbiera innym. Podchodzi do innych ludzi z szacunkiem i wyrozumiałością.
Według badań osoba odporna psychicznie cechuje się wysoką inteligencją emocjonalną, co znacząco ułatwia jej funkcjonowanie. Zdarza się, że dla potrzeb zmieniającej się sytuacji osoba odporna psychicznie podejmuje się przewartościowania, czyli analizuje własne założenia i „bada” czy w dalszym ciągu są aktualne, zasadne i efektywne. Dzięki temu, może w odpowiedni sposób zarządzać własnymi emocjami i zachowaniem.
Odporność psychiczną możemy opisać w czterech filarach:
- Wyzwanie – obejmuje nie tylko stawianie sobie nowych celów, ale podejmowanie ryzyka i zadań, których dotąd nie próbowaliśmy wykonać. Chodzi o to, by nieustannie podnosić poprzeczkę i wykonywać coraz trudniejsze zadania, co kiedyś wydawało się zbyt trudne…
- Pewność siebie – jest składową postawy człowieka odpornego psychicznie. Przede wszystkim daje wiarę i nadzieję, że warto spróbować kolejny raz. Każda sytuacja to nauka, lekcja, z której należy wyciągnąć wnioski, nad czym warto jeszcze popracować.
- Zaangażowanie – kolejny element składający się na odporność psychiczną. Zaangażowanie wpływa na naszą identyfikację z własnymi celami i wyzwaniami. Zaangażowanie należy do części procesu, który określa naszą determinację w dążeniu do celu.
- Kontrola – poczucie wpływu – osoby, które kierują się zasadą poczucia wpływu, zdają sobie sprawę z tego, że to właśnie ich nastawienie wpływa na ich postawę, a także ich własne motywowanie siebie do wypełnienia zadania zagwarantuje sukces. Im człowiek bardziej sobie ufa, tym bardziej wierzy w to, że może osiągnąć sukces.
Czy zatem człowiek nieodporny psychicznie jest słaby? Otóż nie. Mówimy wtedy o osobach wrażliwych, tym samym bardziej podatnych na stres i presję społeczeństwa.
Jak możemy wzmocnić naszą odporność psychiczną?
OTO MINI PORADNIK:
- Obserwuj swoje myśli. Skupiaj się na swoich myślach przez 3-5 minut dziennie. Staraj się poświęcać więcej czasu na myśleniu o rzeczach, które Ci służą.
- Zatrzymuj myślowych dywersantów. Gdy dostrzeżesz myśli, które w jakikolwiek sposób próbują Cię zatrzymać, sprawiają, że chcesz zrezygnować z celu, postaraj się je wyrzucić z siebie.
- Pamiętaj: możesz reagować inaczej niż myślisz. Każdy z nas ma „zaprogramowane” działanie w określonych sytuacjach. Postaraj się zatrzymać i zastanowić się, czy to co robisz jest dla Ciebie dobre?
- Koncentruj się na tym, co możesz kontrolować. Zawsze znajdziemy kawałki, elementy życia, nad którymi czujemy większą lub mniejszą kontrolę. Postaraj się skupiać na tym, nad czym czujesz, że masz kontrolę. Dodatkowo staraj się poszerzać strefę swojego wpływu.
- Dbaj o szeroko pojęty dobrostan. Skupiaj się nie tylko na zdrowiu psychicznym, lecz także na odpowiednim odżywieniu i nawodnieniu. Zadbaj również o odpowiednią ilość snu.
Odporność psychiczna to kluczowy element naszego funkcjonowania, który pozwala stawiać czoła wyzwaniom, radzić sobie ze stresem i budować poczucie wpływu na własne życie. Choć jest częścią naszej osobowości, można ją świadomie rozwijać – również poprzez uczestniczenie w terapii. Psychoterapia nie tylko pomaga zrozumieć siebie i swoje reakcje, ale też uczy, jak wzmacniać wewnętrzne zasoby, lepiej zarządzać emocjami i budować trwałą odporność psychiczną w zgodzie ze sobą.
Bibliografia:
1. Heszen, I., Sęk, H., 2007. Psychologia zdrowia. Warszawa.
2. Pietroń-Pyszczek, A., 2007. Motywowanie pracowników, Wrocław.
3. Reykowski, J., 1985. Emocje i motywacja. W: T. Tomaszewski (red), Psychologia, Warszawa.
4. Strelau, J. 2000. Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk.
5. Szewczuk, W. (red.), 1985. Słownik psychologiczny, Warszawa.
