Elastyczność psychiczna to umiejętność adaptacji do zmieniających się okoliczności życiowych oraz zdolność do dostosowywania się do sytuacji w sposób funkcjonalny i efektywny. W świecie, który cechuje się dynamicznymi zmianami i niepewnością, elastyczność psychologiczna staje się coraz bardziej istotnym elementem zdrowia psychicznego i ogólnego dobrostanu.
Perspektywa
W życiu często napotykamy na różnorodne sytuacje, które mogą wydawać się trudne, frustrujące lub przerażające. Jednak to jak reagujemy na te sytuacje, często zależy od naszego podejścia. Perspektywa, czyli sposób w jaki postrzegamy i interpretujemy świat, odgrywa kluczową rolę w naszym procesie myślenia i podejmowania decyzji. Kiedy jesteśmy w stanie spojrzeć na sytuację z różnych punktów widzenia oraz otworzyć się na nowe spojrzenie, stajemy się bardziej elastyczni w naszym podejściu. To właśnie elastyczność podejścia umożliwia lepsze dostosowanie do zmieniających się okoliczności życiowych i efektywne radzenie sobie z wyzwaniami jakie codziennie napotykamy. Rozwijanie tej umiejętności jest elementem budowania zdrowego funkcjonowania psychicznego.
Techniki zmiany perspektywy
Istnieje wiele technik, które mogą pomóc nam w zmianie perspektywy i rozwijaniu elastyczności psychicznej:
- Zbieranie perspektyw: Aktywnie szukajmy różnych punktów widzenia w danej sytuacji, rozmawiajmy z innymi osobami i bądźmy otwarci na ich opinie i doświadczenia.
Zbieranie perspektyw wymaga aktywnego słuchania i empatii wobec innych osób. Polega na zadawaniu pytań, słuchaniu uważnie tego co mają do powiedzenia inni oraz staraniu się zrozumieć ich punkt widzenia i motywacje. Może to obejmować rozmowy z różnymi osobami, poszukiwanie informacji z różnych źródeł lub wzięcie pod uwagę różnych kontekstów społecznych, kulturowych czy historycznych.
Ponadto zbieranie perspektyw sprzyja budowaniu więzi międzyludzkich, poprzez pokazanie szacunku i zainteresowania wobec innych osób oraz ich doświadczeń.
- Inne podejście: Kiedy napotkasz trudności, spróbuj podejść do nich inaczej niż zawsze. Zadaj sobie pytanie: „Jak inaczej mogę spojrzeć na tę sytuację?” lub „Czy są jakieś pozytywne aspekty tej sytuacji?”.
Spróbowanie nowego podejścia to kolejny istotny element rozwijania elastyczności psychicznej. Polega ona na otwartości na eksperymentowanie z różnymi sposobami myślenia, działania i reagowania wobec sytuacji życiowych. W przeciwieństwie do trzymania się sztywnych schematów czy przywiązania do tradycyjnych rozwiązań, próba nowego podejścia zachęca do poszukiwania alternatywnych ścieżek i eksplorowania nowych możliwości.
Kluczowa jest odwaga do wyjścia poza strefę komfortu i próbowania czegoś, czego wcześniej nie robiliśmy. Może to obejmować zmianę sposobu myślenia, zachowanie się w inny sposób niż zazwyczaj czy eksperymentowanie z nowymi strategiami radzenia sobie z trudnościami. Istotne jest również otwarcie się na możliwość popełnienia błędów i doświadczenia porażki jako naturalnej części procesu uczenia się i rozwoju.
- Ćwiczenie empatii: Wyobraź sobie sytuację z punktu widzenia innej osoby, starając się zrozumieć jej uczucia, myśli i motywacje.
Ćwiczenie empatii to ważny element rozwijania elastyczności psychicznej oraz budowania zdrowych relacji interpersonalnych. Empatia polega na zdolności do wczuwania się w uczucia, myśli i doświadczenia innych osób oraz na wyrażaniu zrozumienia i współczucia wobec nich.
Pierwszym krokiem w ćwiczeniu empatii jest aktywne słuchanie. Polega ono na skupieniu się na drugiej osobie, wyrażaniu zainteresowania jej doświadczeniami oraz próbowaniu współdzielenia jej emocji i myśli.
Ćwiczenie empatii wymaga również wyrażania swoich uczuć oraz potrzeb w sposób klarowny i otwarty. Komunikacja emocjonalna pozwala na budowanie więzi opartych na wzajemnym zrozumieniu i wsparciu oraz szacunku.
- Perspektywa Długoterminowa: Zamiast skupiać się na krótkoterminowych trudnościach, spróbuj spojrzeć na sytuację z perspektywy długoterminowej. Jakie mogą być długoterminowe korzyści lub nauki płynące z tej sytuacji? Czy za parę tygodni, miesięcy, lat będzie to dalej dawało tyle negatywnych emocji?
Adaptacja
Kolejnym istotnym aspektem elastyczności psychicznej jest umiejętność adaptacji do zmieniających się okoliczności. Adaptacja oznacza dostosowanie się do nowych sytuacji i warunków w sposób funkcjonalny i produktywny.
Techniki adaptacji
Oto kilka technik, które mogą pomóc w rozwijaniu umiejętności adaptacji:
- Znajdowanie elastycznych rozwiązań: Zamiast trzymania się sztywnych planów, bądź otwarty/otwarta na różne rozwiązania i zmiany w sytuacji.
- Poszukiwanie alternatywnych ścieżek: Jeśli jedna ścieżka jest zablokowana poszukaj alternatywnych dróg i strategii osiągnięcia celu.
- Utrzymywanie otwartości na nowe doświadczenia: Bądź gotowy/gotowa do eksplorowania nowych możliwości i doświadczeń, nawet jeśli wymagają one wyjścia poza strefę komfortu.
Podsumowanie
Rozwijanie elastyczności psychicznej poprzez zmianę perspektywy i adaptację do zmieniających się sytuacji przyniesie wiele korzyści dla zdrowia psychicznego i naszego ogólnego samopoczucia. Praktykowanie powyższych technik może pomóc w radzeniu sobie z trudnościami życiowymi, redukcji stresu oraz budowaniu odporności psychicznej na przyszłość.
Mgr Elżbieta Olbryk-Derecka
Kierownik Centrum Medycznego Przyjaźni
