KATARZYNA PIETROŃ
Farmaceuta
Zimą wraz ze zmieniającą się pogodą i spadkiem odporności organizm jest szczególnie narażony na różnego rodzaju infekcje. Zimne i suche powietrze, ogrzewane pomieszczenia, a także wzmożona obecność patogenów w otoczeniu sprzyjają rozwojowi zapalenia zatok. Objawia się to rozpierającym bólem głowy, trudnościami w oddychaniu czy uczuciem zatkanego nosa. Odpowiednie dbanie o zatoki pozwoli zapobiec rozwinięciu infekcji, a jeśli do niej dojdzie – wspomoże skuteczne leczenie.
- Czym są zatoki?
Zatoki są to puste przestrzenie wewnątrz czaszki zlokalizowane w górnej i środkowej części, będące wpukleniami błony śluzowej powstającymi w pierwszych miesiącach życia płodowego. Wśród nich wyróżnia się 4 pary zatok połączone ze sobą i z jamą nosową za pomocą kanałów. Są to zatoki szczękowe, czołowe, klinowe i sitowe.
Wnętrze zatok naturalnie wyścielone jest błoną śluzową, która dzięki obecności komórek kubkowych wytwarza śluz odpowiedzialny za utrzymanie stałego nawilżenia oraz ochronę przed wnikającymi do wnętrza zanieczyszczeniami czy drobnoustrojami. W warunkach fizjologicznych wytworzony śluz transportowany jest za pomocą rzęsek (transport rzęskowo-śluzowy) do gardła gdzie następnie jest nieświadomie połykany.
W czasie infekcji dochodzi do nadprodukcji śluzu, jego zagęszczenia oraz obrzęku błony śluzowej utrudniającej sprawne usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych, co przyczynia się do wystąpienia uporczywych objawów.
- Rola zatok
Rolą zatok w organizmie jest:
- ogrzewanie i nawilżanie wdychanego powietrza,
- wyrównanie różnicy ciśnień powstających podczas oddychania,
- ochrona przed wnikaniem do wnętrza organizmu chorobotwórczych drobnoustrojów takich jak wirusy czy bakterie,
- zmniejszenie masy twarzoczaszki oraz ochrona przed uszkodzeniem mózgu.
- Przyczyny i objawy chorych zatok
Zatoki ze względu na swoją rolę i położenie są szczególnie narażone na czynniki zewnętrzne. Najczęstszą przyczyną zapalenia zatok są wirusy tj. rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy lub wirusy grypy dostające się do wnętrza organizmu wraz z wdychanym powietrzem. Rzadziej do rozwoju choroby przyczyniają się bakterie (np. Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae), alergeny czy grzyby. Do infekcji zatok może dochodzić również na skutek długotrwałego narażenia na czynniki drażniące np. suche i/lub zimne powietrze, dym papierosowy.
Pierwszymi objawami świadczącymi o infekcji zatok jest pojawiający się zalegający katar, któremu towarzyszy ból w okolicy oczu i czoła szczególnie podczas pochylania, ucisk oraz wydzielina spływająca po tylnej części gardła.
- Jak dbać o zatoki
Aby odpowiednio zadbać o zatoki w czasie choroby lub zapobiec infekcji warto stosować kilka prostych metod.
Chroń zatoki przed niskimi temperaturami – noś czapkę
Zatoki są bardzo podatne na zmiany temperatury. Ich położenie sprawia, że są chronione jedynie przez cienką warstwę skóry, która może być niewystarczająca przy ujemnych temperaturach. W celu zabezpieczenia zatok przed zimnem dobrze jest zakładać czapkę, która stanowi dodatkową warstwę ochronną. Warto zakładać ją już wtedy, gdy temperatura na zewnątrz spada poniżej 15°C.
Nawilżaj powietrze
Pochodzące z grzejników suche powietrze podrażnia błonę śluzową, powodując jej wysychanie. Dochodzi do zmniejszonej produkcji ochronnego śluzu i zarazem zwiększenia podatności na infekcje. Aby temu zapobiec, dbaj o odpowiednie nawilżenie powietrza w domu np. za pomocą nawilżacza.
Higiena nosa
Zadbaj o odpowiednie oczyszczanie nosa i zatok z wydzieliny. Świetnie nada się do tego izotoniczna (w przypadku kataru) lub hipertoniczna (przy zalegającym, trudnym do usunięcia katarze) woda morska. Dobrym sposobem na oczyszczanie będą również irygacje, czyli płukanie zatok polegające na wprowadzeniu do ich wnętrza roztworu chlorku sodu oraz inhalacje z roztworu chlorku sodu o różnym stężeniu.
Nawodnienie organizmu
Nawet zimą ważne jest dbanie o odpowiednie nawodnienie, wypijając dziennie ok. 2 litrów płynów. Ma ono szczególne znaczenie podczas infekcji zatok. Odpowiednia zawartość wody w organizmie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie błony śluzowej zatok, powodujące rozwodnienie zalegającej wydzieliny poprzez zmniejszenie jej gęstości i lepkości. Ułatwia to transport rzęskowy i usuwanie śluzu z dróg oddechowych.
