PAULINA MAZUREK
Neurologopeda

Rozwój mowy u dzieci jest istotnym elementem ich ogólnego rozwoju. Dzięki niemu dziecko ma możliwość komunikowania się z otoczeniem, wyrażania swoich myśli oraz uczuć, a w późniejszym czasie także uczenia się i nawiązywania relacji społecznych. Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną. Rozwija się ona u dziecka już od pierwszych dni życia. Niemowlak komunikuje się przez płacz, następnie zaczyna gaworzyć, sylabizować, aż wreszcie wypowiada pierwsze słowa i zdania. Wszystkie etapy rozwoju mowy są niezwykle istotne i mają wpływ na późniejsze zdolności językowe dziecka. Prawidłowy rozwój sprawności językowych i komunikacyjnych zależny jest od wielu czynników. Jest to proces, który wymaga cierpliwości, zrozumienia i współpracy, ale przynosi również wiele przyjemności i satysfakcji z obserwowania, jak dziecko odkrywa świat języka. Warto zatem podjąć działania wspierające rozwój mowy.

Tworzenie bogatego środowiska językowego dziecka jest niezwykle istotne. Stosowanie opisanych poniżej metod pozwoli na stymulowanie rozwoju mowy dzieci w różnym wieku.

Jak wspierać rozwój mowy?

• CZYTAJ książki minimum 15-20 minut dziennie
• OPOWIADAJ  o wszystkim co się dzieje wokół
• SŁUCHAJ i reaguj na chęć komunikacji, nie przerywaj
• MÓW POPRAWNIE nie używaj ,,spieszczeń’’
• OGRANICZ DOSTĘP DO WYSOKICH TECHNOLOGII małe dziecko nie powinno z nich korzystać
• WYRZUĆ SMOCZEK,BUTELKĘ, KUBEK NIEKAPEK długotrwałe używanie ich może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji
• ZADBAJ O ROZWÓJ RUCHOWY pozwól dziecku na aktywność fizyczną

Co możesz zrobić dla swojego dziecka?

• Mów do dziecka wolno, wyraźnie i poprawnie językowo, stosując bogatą mimikę twarzy i znaczące gesty, np. mówiąc ,,daj’’ – wyciągnij rękę do dziecka, tak, aby zrozumiało sens słowa.
• Czytaj dziecku bajki, oglądaj z nim ilustracje. Nazywaj głośno obrazki znajdujące się w książeczkach i baw się z dzieckiem korzystając z nich.  Zadawaj dziecku pytania o sytuacje, obrazki, postacie, wydarzenia z bajki itp.
• Organizuj dziecku zabawy tematyczne z odgrywaniem ról, np. pacjent – lekarz, nauczyciel  – uczeń.
• Słuchaj dziecka, gdy zacznie mówić. Wykazuj zainteresowanie, aby miało  ochotę na aktywne wypowiadanie się. Nie przerywaj wypowiedzi dziecka.
• Opowiadaj dziecku o tym, co w danym momencie robicie, ale nie zalewaj go potokiem słow.
•  Śpiewaj dziecku piosenki, recytuj wierszyki, powtarzaj wyliczanki.
• Ogranicz używanie słów ,,powiedz’’, ,,powtórz’’. Dziecko nie powinno czuć przymusu mówienia, ale powinno mieć chęć i potrzebę komunikacji.
• Inicjuj działania mające na celu rozwój motoryki dużej i małej, np. bieganie, granie w piłkę jazda na rowerze, malowanie, wycinanie, nawlekanie itp.
• Bawcie się bez ekranu. Ćwiczenia lewopółkulowe, np. układanie puzzli, wyszukiwanie różnić i podobieństw na obrazkach, kategoryzacja przyczyniają się do prawidłowego rozwoju mowy.
• Zwróć uwagę na to, co i w jaki sposób dziecko je. Dostarczaj pokarmów o różnych strukturach, fakturach i konsystencjach.
• Pozwól dziecku pić z kubka otwartego, wyrzuć smoczek, butelkę i kubek niekapek.
• Nie poprawiaj dziecka wielokrotnie. Wystarczy raz powtórzyć, aby usłyszało różnicę.
• Nie naśmiewaj się z dziecka w przypadku, gdy źle wymawia słowa. Zwłaszcza przy innych osobach, okaż wyrozumiałość wobec jego starań.
• Utrzymuj kontakt wzrokowy z dzieckiem, gdy do niego mówisz.
• Zachęć dziecko do kontaktu z rówieśnikami, stwarzaj sytuację do komunikowania się z innymi.
• Pamiętaj o ćwiczeniach aparatu mowy. Jego sprawne funkcjonowanie jest podstawowym warunkiem do tego, by dziecko prawidłowo realizowało głoski.

Kiedy rozwój mowy dziecka powinien nas niepokoić?

Warto pamiętać, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Jeśli jednak zauważysz problemy z rozwojem mowy, brak postępów w porozumiewaniu się, a także nieprawidłową realizację dźwięków, warto skontaktować się z terapeutą, celem podjęcia działań oceniających poziom umiejętności językowych i komunikacyjnych dziecka.

Szybkie podjęcie odpowiedniej interwencji, która będzie dostosowana do indywidualnych potrzeb i zainteresować dziecka znacząco przyczyni się do wszechstronnego rozwoju językowego dziecka, budując solidne fundamenty dla przyszłych sukcesów edukacyjnych i komunikacyjnych.

Należy podkreślić fakt, że niezwykle ważnym okresem w kształtowaniu się mowy są pierwsze 3 lata życia dziecka. W kolejnych latach partie mózgu odpowiadające za rozwój mowy uzyskują swoją dojrzałość.

Podsumowując, jeśli chcesz zachęcić dziecko do mówienia: baw się z nim, śpiewaj, czytaj i oglądaj książki. Otaczaj go mową, opowiadaj o tym co robisz, co widzisz, zadawaj pytania. Rób to od pierwszych chwil życia dziecka. Takie działania są bardzo dobrym sposobem na stymulowania mowy.

Bibliografia

1. Banaszkiewicz A., Rozwój sprawności językowych w ontogenezie [w:] Surdologopedia.

2. Kaczmarek L., Nasze dziecko uczy się mowy, 1996.

3. Krasowicz-Kupis G., Rozwój sprawności językowej dziecka: teoria i praktyka, 2004.